Hâtim-i Esam [Belhde tevellüd, 237 [m. 852] de Tirmüzde vefât etdi] Şakîk-i Belhînin [174 de vefât etdi] talebesinden idi.
Birgün Şakîk-i Belhî kendisine sordu: Ne kadar zemândır buraya geliyor, beni dinliyorsun? Otuzüç sene. Bu kadar zemân içinde benden ne öğrendin, neler istifâde etdin? Sekiz şey istifâde etdim, dedi. Şakîk, bunu duyunca yazıklar olsun sana ey Hâtim! Bütün zemânımı sana harcadım, senin ise, sekiz şeyden fazla istifâden olmamış, diye çok üzüldü. Hâtim dedi ki: Ey hocam, doğrusunu istiyorsan, böyledir. Bundan fazlasını da zâten istemem. Bana bu kadar yetişir. Çünki, iyi biliyorum ki, dünyâda, âhıretde felâketlerden kurtulup se’âdet-i ebediyyeye kavuşmak, bu sekiz bilgi ile olacakdır, dedi. Hocası, söyle! Bunları ben de anlıyayım! dedi.
– dünden devam –
Hâtim “rahmetullahi teâlâ aleyh” dedi ki, dördüncü fâidem, insanlara bakdım, herkesin başkalarını beğenmediğini gördüm. Buna sebeb, birbirlerine hased etmeleri olduğunu, birbirlerinin mevki’lerine, mallara ve ilmlere göz dikmeleri olduğunu anladım ve bir âyet-i kerîmenin şu meâl-i âlîsine dikkat etdim: (Dünyâdaki maddî, ma’nevî bütün rızklarını aralarında taksîm etdik.) Herkesin ilm, mal, rütbe, evlâd gibi rızklarının dünyâ yaratılmadan evvel, ezelde taksîm edildiğini, kimsenin elinde bir şey olmadığını ve çalışmağı, sebeblere yapışmağı emr etdiğinden, Ona itâ’at etmiş olmak için çalışmak lâzım geldiğini ve hased etmenin büyük zararlarından başka, zâten lüzûmsuz olduğunu anladım ve Allahü teâlânın ezelde yapdığı taksîme ve çalışınca Rabbimin gönderdiğine râzı oldum ve bütün müslimânlarla sulh üzere olup, herkesi sevdim ve sevildim.
– devamı var –
